Novo Bios 1. Ciencias da natureza

Todos os obxectos que observas ao teu redor teñen algo en común: están feitos de materia. As estrelas, os planetas –e entre eles, a Terra– os océanos, as rochas ou as persoas: todo é materia. A materia atópase en tres estados: sólido, como o xeo, líquido, como a auga e gasoso, como o vapor de auga. Podemos facer que cambie de estado quentándoa ou arrefriándoa. [...]

Todos os obxectos están formados por materia e, por iso, teñen masa e ocupan certo volume. A masa e o volume dun corpo poden medirse porque, como verás a continuación, son magnitudes. O valor dunha magnitude sempre vai acompañado dunha unidade, o que nos permitirá comparar a mesma magnitude para diferentes corpos. [...]

Desde os tempos máis remotos, os seres humanos intentaron explicar como é o Universo. Algúns pobos moi antigos creron que o mundo era unha plataforma plana sustentada pola coiraza dunha tartaruga xigante, que se apoiaba asemade en infinitas tartarugas, unha debaixo doutra. Outros pensaron que a Terra estaba suxeita por catro enormes elefantes brancos coas trompas erguidas... [...]

Na antigüidade, cando se pensaba que a Terra era plana, a xente cría que durante a noite o Sol pasaba por debaixo da Terra. Así mesmo, durante moito tempo, creron que a rotación da esfera celeste producía a saída e mais a posta do Sol. Actualmente, sabemos que o día e mais a noite, a sucesión das estacións e as eclipses son consecuencia do movemento da Terra e da Lúa no espazo e da posición destes dous corpos planetarios respecto do Sol. [...]

A Terra está rodeada por unha mestura de gases que chamamos atmosfera. Esta mestura de gases composta basicamente por nitróxeno e mais por osíxeno, é o aire que respiramos. A atmosfera está formada por unha serie de capas. A máis importante é a troposfera, porque está en contacto coa superficie terrestre; é nesta capa onde se producen a maioría de fenómenos atmosféricos. A atmosfera é fundamental para a existencia da vida. [...]

A hidrosfera é a capa de auga que cobre parte da superficie terrestre e que se almacena nalgúns lugares do subsolo; tamén abrangue o vapor de auga da atmosfera. A Terra é o único planeta do Sistema Solar que ten auga líquida en abundancia sobre a súa superficie. Por iso chámase o planeta azul. Este feito permitiu a existencia de vida na Terra. [...]

Semella evidente que na superficie do noso planeta se distinguen dúas grandes áreas: os continentes, que constitúen a terra firme sobre a que vivimos e onde medran as plantas, e os mares e océanos, unha extensa masa de auga tamén chea de vida. [...]

A existencia de auga e dunha atmosfera protectora foron os elementos clave para a aparición de seres vivos no noso planeta. Hai 3500 millóns de anos, a combinación das primeiras biomoléculas deu lugar a outras máis complexas que orixinaron as primeiras células. Os distintos grupos de seres vivos foron aparecendo a partir destas primeiras formas de vida. [...]

Catalogáronse máis dun millón e medio de especies que poboan a Terra. Destas só coñecemos unha mínima parte, aínda que é posible que haxa varios millóns máis. Nalgúns lugares, a diversidade é moi superior á media, como nas selvas tropicais ou nos arrecifes de coral. Nas selvas tropicais poden vivir varios millóns de insectos distintos, a gran maioría descoñecidos polos científicos. [...]

Se despois dunha excursión, alguén che pide a túa impresión ou che pregunta que é o que máis che gustou, que elementos da paisaxe salientarías? De seguro, unha das cousas que máis chaman a nosa atención son os vexetais. Proporciónanlles cor, frondosidade e beleza a todas aquelas rexións onde abundan. Tamén adornan as nosas casas, parques, rúas e escolas. Pero, os vexetais son máis que un elemento decorativo. [...]

A vida apareceu no mar, hai máis de 3500 millóns de anos, e desde alí xurdiron os diferentes camiños evolutivos que deron lugar á diversidade de seres que poboan a Terra. A división dos animais en invertebrados e vertebrados só se xustifica porque é o ser humano, un vertebrado, quen fixo esta clasificación. Os invertebrados son un conxunto extraordinariamente diverso de animais que só teñen en común careceren de columna vertebral. [...]

Os vertebrados contan cunhas 50000 especies. Os máis primitivos son os peixes, que forman o grupo de vertebrados máis variado e con maior número de especies. Os anfibios foron os precursores da vida en terra firme, aínda que na actualidade as súas poboacións se enfrontan a serios problemas de supervivencia. Hai 150 millóns de anos os réptiles eran os donos do planeta. [...]